FİZYOTERAPİST

Fizyoterapist Kimdir?

Fizyoterapist, Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü’nde 4 yıllık eğitim almış sağlık personelidir.

Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezinde Çalışan Fizyoterapist Ne İş Yapar?

            Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerine genellikle çocuklar başvurduğu için burada en çok pediatri(çocuk) alanında deneyimli fizyoterapistler çalışır.

Pediatri(çocuk) fizyoterapisti: Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında herhangi bir problem sonucunda meydana gelen; fiziksel, bilişsel, duyusal ve nörolojik sistemlerde oluşan hasar nedeniyle gelişimsel olarak yaşıtlarından geri kalmış çocukları/bebekleri rehabilite ederek; çocuğun/bebeğin kendi akranlarıyla aynı fiziksel düzeye gelebilmesi için değerlendirme ve tedavisini yapar.

Rehabilitasyon: Bir bireyin günlük yaşam becerilerini herhangi bir nedenden kaybetmesi sonucunda, yeniden bu becerileri kazandırılıması sürecine denir.

Tedavi Programı Nasıl Hazırlanır ve Süreç Nasıl İşler?

            Öncelikle özel çocuklarımızın nasıl bir tabloyla karşı karşıya kaldıklarını bilmeliyiz. Özel çocuklar, zihinsel, duyusal, fiziksel, sosyal davranışları ve iletişim becerileri yönünden normal çocuklardan farklı oldukları için profesyoneller tarafından yardım alması şarttır. Yani bir çocukta fiziksel yetersizliğin yanında; öğrenme güçlüğü, otizm, duyu-algı bozuklukları vb. gibi sorunlar da eşlik edebilir. Bu nedenle multidisipliner yaklaşım dediğimiz birden fazla meslek grubunun (fizyoterapist, çocuk gelişim uzmanı, psikolog, ortopedist, nörolog, özel eğitim öğretmeni…) çocuğu/bebeği değerlendirmesi gerekir.

            Bizler fizyoterapist olarak öncelikle çocuğun rahat edebileceği bir ortamda gözlem yaparız. Çocuğu önce fiziksel olarak inceleriz: kas iskelet sisteminde herhangi bir sorun var mı, uzuv eksikliğinin olup olmadığı, eklemlerinde deformite varlığı (çok sert veya çok esnek eklemler), omurga yapısında şekil bozukluğunun olup olmadığına bakarız.  Çocuğun çevreyi keşfetmesi ve hareket etmesi için fırsat tanırız ve yaşıtlarına göre hangi hareketlerini yapıp yapamadığını inceleriz. Değerlendirme bittikten sonra, çocuğun yapamadığı hareketler belirlenerek onları yapabilmesi için uygun egzersiz programı belirlenir.

Özel çocuklar normal hareket paternlerini bilmedikleri için öncelikle motor öğrenme dediğimiz süreci bizim başlatmamız gerekir. Çocuklar hareket çeşitliliğini; çevreyi keşfederek, oyun oynayarak ve öğrendikleri hareket modellerini sürekli tekrar ederek artırırlar. Normal gelişim basamakları bu şekilde olur fakat az önce bahsettiğimiz sorunlardan herhangi biri olduğunda motor öğrenme basamaklarında aksaklıklar olur veya hareket hiç öğrenilemez ya da tek tip hareketle sınırlı kalır. Fizyoterapistler olarak biz bu basamaklarda yapacağımız uygun müdahalelerle bu olumsuz durumu ortadan kaldırmayı amaçlıyoruz. Örneğin ayağa kalkma sürecinde zorluk yaşayan bir bebeği ele alalım. Bildiğimiz üzere tek bir şekilde ayağa kalkmıyoruz. Sandalyede otururken farklı, yerde otururken farklı bir şekilde ayağa kalkıyoruz. İşte bu şekilde farklı tipte ayağa kalkma çeşitlerini, oyuncaklar yardımıyla oyun oynarken aktiviteler içine harmanlayarak çalışırız. Çocuklar için günde on tekrarla şu hareketi yaptırın diyemiyoruz. Çünkü çocuklar/bebekler aktivite içinde hareketlerini öğrenirler. Kolunda kuvvet kaybı olan bir bebeğin eline ağırlık verip çalıştırmamız imkânsız. Bir bebek oyuncağına uzanırken, yüzü koyun kolları elleri üzerine kalkarken ya da emekleme pozisyonunda dururken bir cisme uzanmaya çalıştığında kolları güçlenmiş olur. Bu nedenle yaptırmak istediğimiz tüm hareketleri oyuna dahil edip çocuğun merakını uyandırarak yaşamını bu hareketlerin kolaylaştırdığını fark etmesini sağlamaya çalışırız. Ve asla tek tip harekette sabit kalmıyoruz. Çünkü tek tip hareket fiziksel hareketin en büyük düşmanıdır. Sürekli yeni oyunlar üretim farklı pozisyonlarda ihtiyacımız olan hareketleri çalışmalıyız.

Çocuk/bebek için sadece egzersiz, masaj, germe gibi yöntemlerin yanında farklı yardımcı gereçlere ihtiyaç duyabiliriz. Ortez seçimi bunların başında gelebilir. Ayrıca kas iskelet sisteminde kalıcı hale gelmiş bozukluklar için ortopedistlere yönlendirilmesi ve ameliyat olabilirliğinin takibini de yaparız.

Ayrıca bilinmelidir ki tek tip tedavi programı yoktur. Her çocuk için ve her hastalık veya sendrom için dikkat etmemiz gerek konular vardır. Birincil amacımız çocuğun/bebeğin mevcut durumunu korumak ve sonrasında üstüne ekleyerek gelişmesini ve yaşıtlarının seviyesine gelmesini sağlamaktır.

Tedavi Sürecinde Ailenin Konumu

             Tedavi sürecinin en vaz geçilmez parçası ailedir. Çünkü rehabilitasyon 24 saattir ve fizyoterapistler sürekli bu süreçte yer alamaz. Hatta bazı tedavi yöntemlerini ailelerin bulduğunu biliyoruz. Ayrıca çocuk/bebek ailesinin yanında kendini daha rahat ve güvende hissedeceği için mevcut potansiyelini çok rahat bir biçimde açığa çıkarabilir. Anne babanın ilgisini ve sevgisini üzerinde hisseden çocuk/bebek keşfetmeye ve hareket etmeye daha çok ilgi duyacaktır.

            Ailenin yapabileceği en önemli katkılardan birisi de çocuğuna uygun bir çevre düzenlemesi yapmasıdır. Dikkatini dağıtacak nesneleri, takılıp düşmesine sebebiyet verecek eşyaların kaldırılması, merakını artırıcı ve hareket çeşitliliğini sağlayacak oyuncaklar ya da aktiviteleri keşfedilmesine öncülük etmek en önemli katkılardan olabilir. Ayrıca çocuğunun bu süreci aşabilmesi için en büyük destekçi aile olacaktır.

Melek ALTUN

” Fizyoterapist”